Relacja z cieszyńskiej debaty „Świat (bez) kobiet”

Już nigdy nie będziesz szła sama – idziemy z Tobą. To hasło towarzyszyło spotkaniu z czołowymi polskimi polityczkami walczącymi w Parlamencie RP o prawa kobiet. Na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie w dniu 2 czerwca dowodziłyśmy, że tylko bycie razem daje przestrzeń do zmieniania świata na lepsze. Tytuł debaty „Świat  (bez)  kobiet” stanowił z jednej strony nawiązanie do smutnej praktyki usuwania i pomijania naszych praw w życiu publicznym. Z drugiej strony – wiemy, że świat kobiet możliwy jest tylko ze wsparciem polityczek, aktywistek, feministek, które głośno protestują, gdy pozycja kobiet w społeczeństwie słabnie, bo odbiera im się fundamentalne prawa do samostanowienia.

Debata kobiet w Cieszynie była o tym, że się nie zgadzamy się dusić w patriarchalnym społeczeństwie i znikać z przestrzeni publicznej, bo nasze sprawy – ponad połowy społeczeństwa! – są tak samo ważne jak wszystkie inne. Jak powiedziały prowadzące konferansjerkę Agnieszka Nowak i Anita Jancia, debata jest ważna dla naszego tu i teraz, dla nas samych, ale i dla naszej przyszłości.

Cieszynem zarządzają kobiety – wystąpienie dwóch gospodyń miasta połączonego Olzą, ale leżącego w dwóch różnych krajach

Spotkanie otworzyły wspólnie Gabriela Staszkiewicz Burmistrzyni Cieszyna oraz Gabriela Hřebačková, Starostka Czeskiego Cieszyna. Od ponad dwóch lat stoją obok siebie, wspierając wzajemnie swoje starania w kierowaniu miastem tak, by stanowiło jeden organizm. Zgodnie przyznają się do tęsknoty za wzajemnymi kontaktami, które na rok ograniczyła pandemia koronawirusa.

Przypomniały, że dobrostan miasta i jego mieszkanek i mieszkańców zależy od bliskiej współpracy, którą ułatwia brak bariery językowej. Niecierpliwie oczekują na otwarcie granicy, a wyrazem tego pragnienia są przywołane na spotkaniu słynne już hasła wywieszone po obu stronach zamkniętej granicy – Tęsknię za tobą Czechu / Styska se mi po tobe, Cechu i  czeska odpowiedź – I ja za Tobą, Polaku.

Obecność Gabrieli Hřebačkovej na spotkaniu miała jednak jeszcze inne, symboliczne znaczenie, wyrażone jej słowami, że sytuacja kobiet w Czechach jest inna niż w Polsce i  że są sprawy, dla których trzeba po prostu walczyć o bycie kobietą posiadającą pełnię praw obywatelskich.

Jeśli jesteś po stronie równości, jesteś feministką – wystąpienie Romy Rojowskiej prezeski Stowarzyszenia Klub Kobiet Kreatywnych

Współorganizatorką spotkania kobiet było Stowarzyszenie KKK, a Roma Rojowska w swoim wystąpieniu odwołała się do kontrowersyjnego wciąż pytania – co to znaczy być feministką. Swoją odpowiedź zilustrowała cytatem Emmy Watson (Hermiony z „Harrego Pottera”) – Jeśli jesteś po stronie równości, jesteś feministką. Przykro mi, ale jesteś. Przypomniała o misji wydawanego od kilku lat przez Stowarzyszenie KKK czasopisma CIESZYŃSKIE NA OBCASACH, którego treść daje wyraz sprawom tak ważnym jak przestrzeń miejska widziana z perspektywy kobiet.

Pandemia przerwała Stowarzyszeniu KKK organizację Kongresów Kobiet Śląska Cieszyńskiego, które w 2013 roku zostały zainspirowane działaniami Posłanki do Sejmu PR Mirosławą Nykiel, twórczyni Kongresów Kobiet Podbeskidzia. Wyrażając satysfakcję z możliwości spotkania z gościniami z Sejmu i Senatu RP, Roma Rojowska nawiązała do tradycji organizowanych przez Stowarzyszenie KKK wizyt polityczek takiej rangi, jak Marszałkini Sejmu RP Wanda Nowicka i Małżonka Prezydenta RP Anna Komorowska.

Apeluję do kobiet: nie bójcie się! – wystąpienie Marszałkini Senatu RP Gabrieli Morawskiej-Staneckiej

Senatorka  Senatu X kadencji i jego wicemarszałkini opowiedziała o trudnej drodze bycia kobietą w polityce, gdy w Senacie jest się jedną z 24 kobiet. Stanowi to i tak rekordową ilość ¼ jego składu, ale nie wystarcza do priorytetowego potraktowania spraw kobiet. Nie można bowiem tworzyć tam sprawiedliwej polityki społecznej w kwestiach tak ważnych jak prawo do bezpłatnej opieki okołoporodowej , gdy w przewadze są mężczyźni, którzy nigdy nie przeżyli strachu kobiety o to, czy donosi swoje dziecko i którzy nie rozumieją cierpienia, jakiego doświadczają, kiedy odmawia się znieczulenia przy porodzie.

Kobiety muszą iść do polityki właśnie dlatego, że obarczone biologią, zawsze są narażone na spychanie na drugi plan. Odwołała się do odwagi kobiet, które masowo i często pierwszy raz w życiu, wyszły w październiku ubiegłego roku na ulice dając wyraz nieprawdopodobnej sile i determinacji w walce o swoje prawa. Trzeba wsparcia i siostrzeństwa kobiet, by rosły  w parlamencie szanse na walkę o konstytucyjne prawa kobiet, bo  Senat to nie klub dżentelmenów.

Już nigdy nie będziesz szła sama – idziemy z Tobą – wystąpienie Mirosławy Nykiel posłanki na Sejm RP

Mirosława Nykiel, współorganizatorka spotkania kobiet w Cieszynie, od lat walczy o równe prawa kobiet w patriarchalnym społeczeństwie. Jednym ze sposobów pokazania siły i wartości kobiet są organizowane przez nią od 10. lat  Kongresy Kobiet Podbeskidzia.

W wydarzeniach kongresowych wzięło dotąd udział łącznie około 10. tysięcy kobiet, mieszkanek miast i wsi regionu, a zorganizowane akcje charytatywne i pomocowe przekroczyły kwotę 100 000. złotych. Misja kongresu, to zaangażowanie kobiet do udziału w życiu społeczno-politycznym, a liderki przemian są wyróżniane statuetką Pereł Podbeskidzia. Rolę i wkład tych liderek w rozwój regionu obrazuje park koło Bielskiego Centrum Kultury, w którym rośnie dziesięć krzewów magnolii symbolizujących dziesięć pereł, czyli kobiet ważnych dla Regionu Podbeskidzia.

Zakończeniem corocznych kongresowych wydarzeń jest gala, która zawsze gromadzi wybitnych gości, m.in. polityków takich jak: Ambasador USA Stephen Mull, prof. Jerzy Buzek – były Premier RP i obecny Poseł do Parlamentu Europejskiego, artystki  – bielszczanki z pochodzenia: Urszula Dudziak z córkami czy Maria Sadowska. 

Agnieszka Nowak, wiceprezeska zarządu M-Kwadrat Group, w swoim wystąpieniu wystosowała zaproszenie dla wszystkich zainteresowanych wydarzeniami tegorocznego X Regionalnego Kongresu Kobiet, w ramach którego odbywała się też cieszyńska debata „Świat (bez) kobiet). Będą one miały miejsce w czerwcu, lipcu i wrześniu br.:

• „Beauty Tyszkiewicz – eko jest piękne” – dzień poświęcony pielęgnacji zdrowia i urody na bazie naturalnych produktów w Bielskiej Wyższej Szkole im. Tyszkiewicza (30 czerwca 2021)
• „Pozytywne i aktywne” – Jaworze i Wisła idzie po zdrowie – marsze nordic walking (3 i 10 lipca 2021)
•  „Książka dla hospicjum” – Miłość na ławie oskarżonych, czyli trzy losu boginie” – uroczyste podziękowanie dla współautorów książki (3 września 2021)
• „Martelive Europe 2021” – europejski festiwal dla młodych z półfinałem w Krakowie i finałem w Rzymie
• Uroczysta Gala w Bielskim Centrum Kultury (25 września 2021) z projekcją filmu pt. Portret kobiet, koncertem Renaty Przemyk z gościem głównym, wystawa malarstwa przygotowana przez Bator Art Gallery, dotycząca twórczości kobiet i kobiecości w sztuce, wręczenie statuetek Perły Podbeskidzia oraz Albumów Jubileuszowych.

O wszystkich wydarzeniach organizatorki kongresu informują na bieżąco na stronie internetowej oraz na  fejsbuku 

NIE dla piekła kobiet – wystąpienie Barbary Nowackiej posłanki na Sejm RP

Jej wystąpienie poprzedziła projekcja przejmującego spotu   Centrum Praw Kobiet o łamaniu praw kobiet i przemocy wobec nich. Barbara Nowacka nawiązała w ten sposób do swojej drogi w walce o prawa kobiet, którą rozpoczęła już jako 16. latka w organizacjach pozarządowych.  Przedmiotem jej działań była właśnie przemoc wobec kobiet. Mówiła o tym, że wówczas, 30 lat temu, pobita kobieta nie miała gdzie się schronić i prosić o pomoc, a na krzyki za ścianą rzadko ktoś reagował, chociaż wszyscy wiedzieli, co tam się dzieje. Nikt nie wzywał nawet policji, pozostawało więc wsparcie wolontariuszek z organizacji pozarządowych i rozmowy z ofiarami przemocy, co we wrażliwości nastolatki pozostawiło ważny ślad.

Od wielu lat Barbara Nowacka jest wyrazistą postacią – działaczką polityczną i feministyczną, której lata pracy przyczyniły się poprawy sytuacji kobiet doświadczających przemocy. Dzisiaj ludzie dzwonią, zgłaszają przemoc, a kobiety wiedzą, że nikt nie ma prawa ich dotknąć bezkarnie, Dlatego tak ceni i podziwia młodych ludzi, dziewczyny i chłopaków, którzy tłumnie uczestniczyli w protestach ulicznych i strajkach kobiet.

Nowacka wspomniała lata pracy parlamentarnej posłanek, takich jak Mira Nykiel, które stały zawsze po stronie praw kobiet i dzięki którym ruch feministyczny walczy o niewypowiedzenie przez Polskę tzw. Konwencji Stambulskiej o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.  Nowacka mocno podkreślała, że jakakolwiek tradycja czy jakakolwiek religia bądź jakiekolwiek państwo nie mogą dawać jednej osobie prawa do pobicia drugiej tylko dlatego, że mieszkają w jednym domu albo tylko dlatego, że są ze sobą w jakimś związku. Kiedy w 2016 roku rozpoczęły się zamachy na prawa kobiet, ograniczając im jeszcze bardziej prawa reprodukcyjne, kobiety zaczęły się buntować i ten sprawiedliwy gniew wyprowadził je 22 października 2020 roku na ulice. Przypomnijcie sobie jak szybko znikły, jak łatwo zostały wygumkowane z historii kobiety „Solidarności” takie jak Anna Walentynowicz, Barbara Labuda, Henryka Strycharska. Nie było ich przy Okrągłym Stole – w ten sposób Nowacka przekonywała, że fundamentalne w walce o prawa kobiet jest siostrzeństwo, szerokie kobiece wsparcie przeciw ograniczaniu naszych praw. Bo świata bez kobiet nie ma, nie było i nie będzie, a jeżeli ten świat ma być mądry, wolny i demokratyczny, to tylko razem – zakończyła tym postulatem swoje wystąpienie.

Co dalej po strajkach kobiet  – wystąpienie Joanny Wowrzeczki,  dr hab. Uniwersytetu Śląskiego, organizatorki strajków kobiet w Cieszynie

„Moje ciało, moja sprawa” – tym hasłem Wowrzeczka przypomniała, że feminizm nie jest łatwy, a spot Centrum Praw Kobiet pokazuje jak jest  i że walka o prawa kobiet “to była harówa”, a przed nami prawdopodobnie jeszcze więcej pracy niż kiedykolwiek przedtem. Przypomniała, że w Cieszynie na strajki kobiet w 2016 roku przyszło – mimo deszczu – tylko (aż?) 300 osób – Potraktowałyśmy wtedy to wydarzenie jako element ważnej edukacji, że nie chodzi tylko o to, żeby się uruchomić i móc wykrzyczeć sprzeciw, ale że chodzi by wiedzieć dlaczego to robimy. [W roku 2020 na ulicę wyszły w Cieszynie tysiące – dopisek R.R.[

Ten element edukacji obywatelskiej od zawsze był, jest i pewno będzie niezwykle ważny w działalności kierowanej przez Wowrzeczkę Świetlicy Krytyki Politycznej,  Wowrzeczka ze wzruszeniem przypomniała cenną  dla cieszyńskiej demokracji postać– Gabrielę Lazarek, która przez blisko dwa lata o 17.00 na Rynku w Cieszynie heroicznie realizowała swoje „codziennice” w imię ochrony godności człowieka i samospalenia Piotra Szczęsnego, nie wiedząc dokąd jej starania prowadzą. Ale gdyby nie heroizm Gabrysi Lazarek, mówiła Wowrzeczka, pewno zabrakłoby odwagi do protestów m.in. w obronie wolnych sądów.

Wowrzeczka przypomniała jeszcze inną formę obywatelskiego nieposłuszeństwa  wobec restrykcji związanych z pandemią. Były to spacery transgraniczne łączące ludzi, którym było raczej bliżej do “Konfederacji”, ale też z udziałem polityków lewicy takimi jak Przemek Koperski i Łukasz Kohut. Trudny czas lock downu pokazał jak bardzo ludzie różnych opcji politycznych mogą być sobie nawzajem potrzebni, zwłaszcza w momencie  zamknięcia granic i ograniczenia obywatelskich praw. 

Co po strajkach kobiet? Wowrzeczka powiedziała, że spontaniczny protest z 2016 roku miał swoją pozytywną konsekwencję w postaci zaangażowania młodych ludzi, tym razem masowe uczestnictwo w strajku kobiet w 2020 roku. W szczytowym dniu strajku uczestniczyło w nim ok. 2 tys. osób, jak na Cieszyn coś niesamowitego. Świetlica Krytyki Politycznej w Cieszynie stara się ten zapał zagospodarować, organizując seminaria, w których młodzież spotyka się z wybitnymi naukowczyniami i naukowcami z różnych dziedzin, mając możliwość urefleksyjniania własnej postawy.

Wowrzeczka wspomniała też negatywne elementy strajku, które skutkują brakiem demokratycznych procedur jak np. przy doborze męskoosobowej komisji konkursowej na dyrektora_kę Zamku Cieszyn. Na ironię wygląda to, że musiała o tym mówić stojąc na Wzgórzu Zamkowym, w tym historycznym miejscu między pomnikiem Ślązaczki walczącej o wolność, a Uliczką Cieszyńskich Kobiet, upamiętniającą zasłużone dla historii Śląska Cieszyńskiego kobiety. Trudno też zrozumieć zachowanie dwóch radnych Rady Miejskiej, którzy podczas ostatniej sesji przyrównali marsze kobiet w obronie praw reprodukcyjnych do praktyk ludobójstwa. Problem polega na tym, że w obronie tych łamanych demokratycznych praw nikt z władz miasta nie protestuje. Zachodzi więc pytanie o to, czym jest odwaga i czym jest feminizm.

Wowrzeczka przytoczyła słowa nigeryjskiej pisarki Chimamandy Ngozi Adichie, że feministką i feministą się albo jest albo nie jest, bo nie ma czegoś takiego jak połowa feminizmu [w książeczce „Wszyscy powinniśmy być feministami“ pisarka przedstawia esencję bycia kobietą w świecie, który uporczywie odmawia jej równości i sprawiedliwego traktowania – dopisek R.R.].  Zostaje więc nam codzienna ciężka, oddolna praca, polegająca na edukacji, podtrzymywaniu energii,  świadomości, solidaryzowaniu się i przyzwoitości. Swoje wystąpienie Wowrzeczka zakończyła wspomnieniem, że jak otwierała Krytykę Polityczną w Cieszynie w 2009 roku, to jedno z pierwszych spotkań było o podziemiu aborcyjnym – Mam wrażenie dziś, że jestem w tym samym miejscu co wtedy, albo nawet że jest cofka. 

Dowody na istnienie: o przemocy, sztuce i sile kobiet – wystąpienie dziennikarki i pisarki Joanny Longawy

Mieszkająca od 15 lat we Włoszech Joanna Longawa położyła w swoim wystąpieniu nacisk na rolę kultury i literatury w walce z przemocą wobec kobiet.  Na włoskim rynku wydawniczym ukazała się jej pierwsza książka „Le prove dell’esistenza” („Dowody na istnienie”), w której dotyka czegoś więcej niż tylko niż tylko opisywania czystej przemocy. Ta książka, która czeka na wydanie w Polsce, stała się metaforą obecnej pandemii i zamknięcia w czterech ścianach w postcovidowym świecie. Wywołała ona wyjątkowy rezonans we Włoszech, bo brutalna przemoc i zabójstwa kobiet są tam zjawiskiem, które ma swoją specjalną nazwę feminicidio, Ten fenomen definiuje zabójstwo kobiet, popełnianych przez mężczyzn tylko dlatego, że są kobietami, jako zbrodnie oparte na dyskryminacji ze względu na płeć. 

Włoski Główny Urząd Statystyczny podał, że w czasie pandemii od końca marca 2020 roku, ilość telefonów kobiet z wołaniem o pomoc wzrosła o 80%, z czego połowa dotyczyła przemocy fizycznej, a połowa psychicznej. Z kolei włoskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podało, że w ciągu zaledwie czterech miesięcy, od stycznia do maja tego roku, odnotowano liczbę 94 zabójstw kobiet z rąk najbliższych – Jestem dziennikarką, rozmawiam z wieloma ludźmi z całego świata w czterech językach, i wiedząc jak wygląda prawda o przemocy wobec kobiet, czułam, że w tej kwestii życia i śmierci wielu kobiet, muszę zabrać własny głos, pisząc książkę. Promując polską kulturę, twórczość wielkich polskich pisarek i pisarzy, Longawa broni imienia kobiet, aby oceniać je nie przez pryzmat wyglądu, lecz tego co sobą reprezentują i mając nadzieję, że jej skromny wpływ jako publicystki, pomaga zmienić ludzką mentalność na lepsze.

Wanda, czyli samotność na szczycie – wystąpienie Anity Janci, aktorki Teatru w Bielsku-Białej

Anita Jancia, aktorka teatralna i filmowa, opowiedziała jak poprzez fascynację postacią Wandy Rutkiewicz, legendę światowego himalaizmu, możemy się wszystkie i wszyscy uczyć o sile i determinacji kobiet. Wanda była pierwszą Polką – i Polakiem! – która 16. października 1978 roku weszła na Mount Everest i utarła w ten sposób nosa twoim kolegom [Tego samego dnia papieżem został Polak Karol Wojtyła, który podczas spotkania z Wandą powiedział do niej – Dobry Bóg zechciał, że tego dnia oboje zaszliśmy tak wysoko …. – dopisek R.R.]. Była wspaniałą silną i  mądrą kobietą, która wyprzedzała zdecydowanie swoje czasy, bo to ona w 1975 roku zorganizowała pierwszą kobiecą wyprawę na Gaszerbrumy. Z tego okresu pochodzi słynny dokumentalny film „Temperatura wrzenia” Zajączkowskiego, w którym słyszymy Leszka Cichego mówiącego do Wandy – Żeby być kierownikiem wyprawy, trzeba być chociaż troszeczkę inteligentnym.

W swoim monodramie Anita Jancia pokazuje nam głęboko cechy charakteru alpinistki, a nie jej urodę i kobiecość, której wartość w mediach próbowano sprowadzać do seksualnego wymiaru. Monodram dla aktorki jest adekwatną ilustracją przyczyn tak masowego zaangażowania kobiet w strajki przeciw ograniczaniu ich konstytucyjnych praw. Wanda powiedziała już dawno temu słowa do dziś aktualne – Czasy, w których przyszło nam żyć są zarówno trudne dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Ale to oni rządzą światem, a efekty widać. Jancia zapraszając na spektakl przypomniała o budującej świadomość kobiet roli teatru – „Wanda” nauczyła mnie, że kobiety są nie tylko mądre i silne, ale kiedy działają razem, mogą zdobywać szczyty i pokonywać przeciwności.

• Stowarzyszenie Klub Kobiet Kreatywnych dziękuje gorąco wszystkim  organizatorkom i organizatorom spotkania, w którym wzięły udział polityczki i aktywistki zaangażowane w świat, który nie pomija kobiet. Stworzyliście nam Państwo niezwykle bezpieczną i piękną przestrzeń na Wzgórzu Zamkowym, nie tylko do spotkania, ale i do swobodnych rozmów po jego zakończeniu. Dziękujemy Wam bardzo za ten wysiłek i wytrwałość podczas załamania pogody, które wyłączyło planowaną drugą część spotkania – debatę ze zgłoszonymi wcześniej wystąpieniami uczestniczek.
• Dziękujemy uczestniczkom i uczestnikom spotkania, którzy wspierali nas swoją obecnością i zaufaniem w sens podejmowanych przez nas inicjatyw obywatelskich, takich jak ta debata.
• Dziękuję, jako prezeska, moim koleżankom ze Stowarzyszenia Klub Kobiet za obecność, czynienie wspaniałej atmosfery, za networking po debacie, za kocyki ratujące przez zamarznięciem i ciepłą kawusię (to Magda z Ofki), za dokumentację zdjęciową i za całokształt.

Jeśli ktoś z nieobecnych na spotkaniu ma wątpliwości, co do sensu takich kształcących spotkań i rozmów, które podtrzymują wiarę w zmianę sytuacji kobiet, niech przypomni sobie słowa Tony’ego Blaira o tym, co czyni nas społeczeństwem obywatelskim – Education! Education! Education! –  więc uczmy się, rozmawiajmy, debatujmy.

• Burmistrzyni Cieszyna Gabrieli Staszkiewicz  dziękujemy za patronat i ogromne wsparcie organizacyjne pracownic i pracowników Cieszyńskiego Ośrodka Kultury „Dom Narodowy” i „Zamku Cieszyn”.
• Dziękujemy serdecznie za zaangażowanie sponsorów i sponsorek, dzięki którym długa obecność na spotkaniu była tak przyjemna: Bistro „Zachcianka” z Cieszyna , Restauracja europejska „Pod Królem Polskim” , „Ustronianka – naturalna woda mineralna” .
• Posłance do Sejmu RP Mirosławie Nykiel, mecenasce i głównej sprawczyni debaty, dziękujemy szczególnie za to, że włączyła cieszyńską debatę kobiet w program organizowanego przez siebie X Kongresu Kobiet Podbeskidzia.
• Dziękujemy naszym gościniom, które pokonały wielokilometrowe trasy by być z nami i zaświadczyć o swojej parlamentarnej pracy na rzecz kobiet i nas wszystkich; Gabrieli Morawskiej-Staneckiej   i Barbarze Nowackiej.
• Prowadzącym debatę profesjonalnym konferansjerkom Agnieszce Nowak i Anicie Janci
• Dziękujemy za koncert akustyczny zespołowi LUNATYP , który oby tak grał wiecznie!

Spotkanie kobiet na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie zorganizowane było z zachowaniem wszelkich obostrzeń wynikających z pandemii: ilość miejsc na widowni, odległość między uczestniczkami i uczestnikami, jednorazowe opakowania poczęstunku.

Pełna relacja video ze spotkania kobiet jest na naszym klubowym profilu na fejsbuku. 

P.S. Z powodu załamania pogody i troski o zdrowie osób uczestniczących w spotkaniu, zdecydowano o rezygnacji z ostatniej części, dyskusji, do której swój udział zgłosiły trzy osoby. Tematem wystąpień miały być:

1. zmiana systemu zdrowia, by nie był tak opresyjny dla kobiet rodzących (postulaty)
2. powszechny dostęp do bezpłatnych środków higieny osobistej na czas menstruacji w przestrzeni publicznej.

Zapewniamy możliwość w naszych mediach opublikowania ich głosu. Jeden z tekstów wystąpień został już przygotowany do publikacji i ukazał się na naszych łamach Głos w debacie – Cieszyn przyjazny dla kobiet? Cieszyńskie Na Obcasach – Klub Kobiet Kreatywnych (cieszynskienaobcasach.pl)