Wjazd do Cieszyna od czeskiej strony Mostu Wolności stanowi smutną wizytówkę Cieszyna, Powiatu Cieszyńskiego i … Polski. Stowarzyszenie Klub Kobiet Kreatywnych w ramach swojego autorskiego cyklu „Kobiety pytają o miasto” podjęło próbę znalezienia partnerów do rewitalizacji tego miejsca. O konieczność zmiany tej przestrzeni nasze Stowarzyszenie apelowało bezskutecznie od 2009 roku. Dopiero Starosta Cieszyński Pan Mieczysław Szczurek poparł w styczniu 2021 roku naszą inicjatywę. Jej założenie polegało na znalezieniu przez nas partnerów rewitalizacji, posiadających właściwe temu wyzwaniu kompetencje, autorytet, zapał i …środki. Na wiosnę 2022 roku powinniśmy mieć możliwość zobaczenia na własne oczy niezwykłej metamorfozy tego miejsca.
Nie mogłyśmy się zgodzić na to, że powierzchnia budynków handlowych od strony mostu pozbawiona jest estetyki oraz funkcji informacyjnej i promującej Cieszyn, Śląsk Cieszyński (Powiat Cieszyński) i Polskę. Powierzchnia muru oporowego, widoczna od czeskiej strony, wygląda fatalnie – jest zniszczona, fragmentami pokryta starym graffiti. Zależało nam na znalezieniu osób i instytucji, którzy pragnęliby zmiany równie mocno jak my. Podkreślenie piękna nadrzecznego bulwaru dodałoby, w naszej opinii, walorów tej przestrzeni spacerującym i stałoby się kolejnym atrakcyjnym miejscem dla interakcji społecznych. Obiekty zlokalizowane przy Al. Łyska w Cieszynie (po obu stronach mostu) stanowią własność Skarbu Państwa, natomiast administruje nimi Starosta Cieszyński jako organ wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Stworzenie muralu po obu stronach mostu będzie też dobrą okazją do uporządkowania przestrzeni reklamowej, zgodnie z uchwałą krajobrazową miasta Cieszyna.
PPG mecenasem muralu
Wiedziałyśmy, że potrzebny jest nam kluczowy partner, który pomoże odmienić brzydotę tego miejsca, bo posiada w tej materii wiedzę i doświadczenie na całym świecie. Na naszą prośbę o partnerstwo – bez wahania – przystąpiło PPG Industries. To przedsiębiorstwo znane jest dobrze w Cieszynie jako jeden z największych pracodawców (Polifarb S.A.). Od lat realizuje też działania na rzecz mieszkańców miasta w ramach swojej polityki CSR i programu Colorful Communities.
Oddajemy zatem głos, Panu Grzegorzowi Koźmińskiemu (Communications Manager w PPG), który najlepiej wyjaśnił powody wsparcia przez PPG rewitalizacji Mostu Wolności – W każdej społeczności kolor może zmienić sposób, w jaki ludzie myślą i jak czują się w swoim otoczeniu – szara sala lekcyjna może stać się inspirującym płótnem do nauki uczniów, zimny, instytucjonalny oddział szpitalny może być dla pacjentów źródłem ciepła i komfortu, a ponury sierociniec, bezpiecznym, wesołym domem. W rękach oddanych wolontariuszy farba PPG może zmienić życie lokalnych społeczności, dzięki programowi Colorful Communities. Dlatego ideą przedsięwzięcia jest utworzenie na całym świecie wyjątkowych, kolorowych miejsc przy wykorzystaniu produktów PPG.
Celem programu Colorful Communities jest chronienie i upiększanie okolic biur i zakładów PPG na całym świecie. Za sprawą programu wolontariusze PPG – wspólnie z mieszkańcami i lokalnymi artystami – poświęcają swój czas i używając produktów PPG przekształcają lokalne otoczenie – od malowania sal lekcyjnych, przez nadawanie kolorów oddziałom położniczym, aż po renowację placów zabaw czy malowanie murali.
I właśnie malowanie murali stało się sztandarową inicjatywą programu PPG Colorful Communities w Cieszynie. Od czasu pierwszego projektu, gdy zrealizowaliśmy mural przy ul. Garncarskiej, miasto ozdobiło osiem kolejnych malowideł. Ich tematyka zawsze związana była z historią Cieszyna lub postaciami i wydarzeniami ważnymi dla miasta.
W tym roku postanowiliśmy kontynuować projekt murali w nieco innej formie i z radością przyjęliśmy zaproszenie Stowarzyszenia Klubu Kobiet Kreatywnych w Cieszynie, przedstawicieli samorządu Powiatu Cieszyńskiego oraz Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie do udziału w tworzeniu muralu, który powstanie na granicy Polski i Czech przy Moście Wolności.
Wierzymy, że tworząc tego typu projekty przyczyniamy się nie tylko do upiększania świata, ale poprawy komfortu życia mieszkańców czy upowszechniania wiedzy o historii regionu. Mamy nadzieję, że nowy mural spodoba się Cieszynianom i na stałe wpisze się na listę atrakcji miasta.
Uniwersytet Śląski w Cieszynie – Vivat Academia, vivant Professores!
Naszą prośbę o zaangażowanie pracowników i studentów w opracowanie (i realizację) kompleksowej wizji artystycznej projektu rewitalizacji wsparły władze cieszyńskiego Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – Prodziekan ds. rozwoju dr Agnieszka Jaworska i Prodziekan ds. współpracy dr Barbara Głyda. Idea rewitalizacji obejścia oraz budynków handlowych w otoczeniu Mostu Wolności w Cieszynie została następnie „przekazana” wykładowcom Instytutu Sztuk Plastycznych, a ściślej Pracowni Komiksu i Sztuki Narracji, którą reprezentuję dr Marek Głowacki oraz mgr Karolina Sroka.
Cele nadrzędne ich Pracowni sprowadzają się do badań nad szeroko pojętą sztuką narracji, szczególnie komiksem historyczno-fabularnym, zaangażowanym społecznie, jak również powieścią graficzną czy formami pochodnymi, bazującymi głównie na rysunku. Ich doświadczenia twórcze wywodzą się z rejonów zasadniczo odrębnych od siebie jak; rysunek, malarstwo, mural, ilustracja, projektowanie graficzne, plakat czy wspomniany wcześniej komiks, jednak stanowiących niezbędną wręcz podstawę na drodze twórczej ingerencji w przestrzeń publiczną.
Od pomysłu do projektu artystycznego
Projekt jest ambitnym przedsięwzięciem nie tylko ze względu na lokalizację przygraniczną, ale i perspektywę widokową, którą potęguje rozpiętość obiektu przy Al. Łyska 8 i 10. Elewacja zachodnia położona od strony rzeki Olzy to głównie mur oporowy, a jego powierzchnia wynosi ponad 232 m2, nie licząc budynków celnych dawnego przejścia granicznego między Polską a Republiką Czeską.
Idea rewitalizacji obejścia oraz budynków w bliskiej relacji z „Mostem Wolności” w Cieszynie została zainicjowana przez Klub Kobiet Kreatywnych w osobie Pani Romy Rojowskiej. Naszą rolę w projekcie stanowi poniekąd wyzwanie logistyczne i artystyczno-projektowe zarazem, a jest nim aranżacja przestrzeni wokół Mostu Wolności, która wymaga współpracy i przede wszystkim chęci! Na szczęście tych nam nie brakuje. Jest to więc ogromna powierzchnia, którą komplikuje trudna i zróżnicowana architektura górnej kondygnacji, posiadająca sporo przeszkleń oraz nieco „skaczącą” linię zabudowy. Tym samym projekt muralu w naturalny sposób podzielił się na dwie kondygnacje; dolną – uporządkowaną i rytmiczną oraz górną – bardziej widowiskową i ekspresyjną, z której spoglądać będzie na przechodniów jeden z książąt cieszyńskich – tak opisuje obszar prac dr Marek Głowacki.
Sama idea muralu aranżuje nie tylko fasadę budynków, ale także jej otoczenie, a przede wszystkim sąsiedztwo rzeki Olzy. Projekt w moim odczuciu musiał uwzględnić ten fakt i dlatego nawiązujemy w nim do nadbrzeża – portu morskiego, w którym zacumował właśnie drobnicowiec „SS Cieszyn” – wyjaśnia koncept projektu muralu dr Głowacki.
Statek ten naprawdę istniał i został zbudowany w stoczni w Nakskov w Danii w 1931 roku na zlecenie przedsiębiorstwa Żegluga Polska wraz z bliźniaczym statkiem „SS Śląsk”. Jego burzliwe losy zostały wplecione w treść naszej kreacji, a kształt okrętu stał się inspiracją dla bryły obiektu przy Al. Łyska. Ponadto, nasz mural-okręt poprzez symboliczne mrugnięcie okiem, stał się swego rodzaju „dowcipem” wpisującym się w kontekst polsko-czeski, ułatwiając naszym czeskim sąsiadom „dostęp do morza” – komentuje ideę projektu dr Głowacki.
Obiekt stanowi niejako wizytówkę przygranicznego miasta, powiatu, a co za tym idzie również i Polski, a jego uatrakcyjnienie leży na sercu nie tylko nam, jako twórcom zaangażowanym w projekt, ale i mieszkańcom miasta położonego nad Olzą. Samo przedsięwzięcie artystyczne jest więc wynikiem starań o pozytywny wizerunek Cieszyna – jego kultury, historii i szeroko pojętej specyfiki regionu, którą wzięliśmy na warsztat wraz ze studentami kierunku Grafiki. Ich prace zostaną wkomponowane w projekt muralu, wpisując się w bryłę statku na zasadzie galerii bulajów, okien, w których pojawią się sceny ilustrujące charakter ziemi cieszyńskiej w sposób nowoczesny, z szacunkiem odnosząc się do tradycji regionu. Mam gorącą nadzieję, że nasza realizacja będzie cieszyć oko przez długie lata i wpisze się na stałe w krajobraz miejski jako wynik owocnej współpracy różnych środowisk Cieszyna, której tak bardzo brakuje po długich miesiącach izolacji i pandemicznej rzeczywistości – takimi słowami dr Głowacki potwierdził zaangażowanie pracowników i studentów UŚ w Cieszynie w rewitalizację Mostu Wolności.
