W dzisiejszej Polsce 60% osób mieszka w miastach. Już za 3 lata według szacunków ONZ w miastach powyżej 20 tys. mieszkańców zamieszka 80% ludzi na świecie. Żebyśmy mogli oddychać świeżym powietrzem wśród ulic, domów, sklepów, musimy mieć dostęp do zieleni. Infrastruktura zielona powinna nie tylko służyć rekreacji i wypoczynkowi. Ma być też estetyczna i urozmaicona, by zapewnić nam lepszy standard życia. W odpowiedzi na przesłane władzom Cieszyna 40 pytań i opinii otrzymałyśmy obszerne, wyczerpujące i satysfakcjonujące nas informacje, które w kilku częściach będziemy publikować na naszych łamach.
Czterdzieści pytań dotyczyło klimatu i ochrony środowiska w Cieszynie, w tym czystego powietrza, przesłane zostały do Burmistrzyni Miasta Cieszyna, a następnie przedstawione podczas spotkania z przedstawicielami władz samorządowych w dniu 17 lutego w Domu Narodowym. Dzisiaj przekazujemy pierwsze dwa pytania – o zieleń w mieście i odpowiedzi Ratusza, bo budząca się przyroda nasuwa nam taką kolejność.
Zieleń w mieście to podstawa
Wszyscy się zgadzamy, że w obszarach zurbanizowanych tereny zielone są niezbędne. Podczas wiosennych spacerów rozejrzyjmy się po mieście i zadajmy sobie pytanie, czy w Cieszynie istnieje wystarczająca liczba miejsc na terenach zielonych, w których mogą się spotkać mieszkanki i mieszkańcy o różnych potrzebach. Jesteśmy bowiem inni ze względu na wiek, płeć, stopień sprawności i to, czy na przykład pchamy przed sobą wózek.
Niedzielny spacer po Lasku Miejskim wśród licznych spacerowiczów upewnił mnie, że park jest bardzo zaniedbanym miejscem – nie ma w ławek (sic!) na ścieżkach wzdłuż Młynówki i Olzy, linia ścieżek się zatarła, krawężniki pozapadały, siedziska przy lampach są zdewastowane, płot nad Młynówką w 1/3 przewrócony. A przecież ani się obejrzymy, nieuchronnie dotkną nas upały i będziemy szukać miejsc do siedzenia w cieniu drzew i krzewów, blisko wody, bo tam jest najlepszy mikroklimat.
Apelujemy więc do władz miejskich o przyjrzenie się terenom zielonym pod kątem miejsc siedzących w parku oraz jego kompozycyjnej estetyki. Żal patrzeć na drzewostan (chodzi o tzw. drzewa dojrzałe) dotknięty plagą jemioły, szczególnie w Lasku Miejskim, czego po czeskiej stronie wzdłuż Olzy nie widać.
Pytania Stowarzyszenia KKK o zieleń i odpowiedzi Ratusza
KKK: Jak wygląda polityka zieleni w mieście: czy w planach miejscowych znajduje się rozwój terenów zielonych i czy jej założenia przyniosą potrzebną równowagę klimatyczną? Jak monitoruje się kwestię wskaźników dostępności mieszkanek i mieszkańców do zieleni np. określając czas, który jest potrzebny, by dojść pieszo do najbliższego terenu zieleni czy też obliczając powierzchnię zieleni, jaka powinna przypadać na jednego mieszkańca?
Urząd Miejski w Cieszynie: W planach miejscowych obowiązkowo ustalane są w ramach działki budowlanej minimalne wskaźniki powierzchni biologicznie czynnej. W przypadku terenów oznaczanych jako MN (zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna) stosowany jest wskaźnik na poziomie 50%, dla terenów MW (zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna) – 30%. Wskaźniki te stosowane są na terenach poza zwartą zabudową śródmiejską.
W przypadku Śródmieścia prowadzone są prace nad miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w ramach konsultacji społecznych prowadzonych od września 2020 r. do czerwca 2021 r. (technika warsztatów Charrette) zarówno mieszkańcy, jak i wszyscy zainteresowani mogli uczestniczyć w rozmowach, przedstawiać swoje propozycje, wnioski i uwagi. Efektem prac wstępnych i prowadzonych konsultacji powstał ,,Master Plan dla śródmieścia” (http://um.cieszyn.pl/zaplanujprzestrzen/media/master_plan.pdf ), w którym uwzględniono wiele potrzeb lokalnych stosując zasad zrównoważonego rozwoju, m.in. nową zabudowę, tworzenie nowych miejsc i form zieleni, zmian polityki parkingowej i organizacji ruchu drogowego.*
Efektem powyższych prac jest koncepcja ustaleń mpzp** (stan na grudzień 2021 r.), która po weryfikacji zostanie przekształcona w projekt planu. Następnie projekt planu będzie podlegał uzgodnieniom i opiniowaniu przez organy wskazane ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a następnie zostanie wyłożony do publicznego wglądu (co powinno nastąpić po okresie wakacyjnym w 2022 r.). Aktualnie obowiązujący harmonogram prac przewiduje uchwalenie planu w grudniu 2022 r.
Nie są stosowane wskaźniki dotyczące powierzchni przypadającej na 1 mieszkańca. W koncepcji mpzp śródmieścia wskazane zostały tereny możliwe do przeznaczenia pod zieleń (nawet kosztem wykupów nieruchomości i wypłaty odszkodowań z tego tytułu przez Gminę Cieszyn). Realizacja tych zamierzeń będzie wspólnym kosztem cieszyńskich podatników, jednak Gmina Cieszyn stara się również pozyskać na ten cel środki pozabudżetowe (nie można jednak obecnie określić, czy wyplata odszkodowań/wykupów może być kosztem kwalifikowanym w projektach, czyli możliwa do dofinansowania zewnętrznego).
Ponadto w ramach projektu ,,Cieszyn – samowystarczalne miasto” (Program Rozwoju Lokalnego) do realizacji zaplanowano pięć projektów przewidujących poprawę jakości istniejących i założenie nowych terenów zieleni:
- Utworzenie w śródmieściu Cieszyna systemu ogólnodostępnych terenów zieleni”
- ,Zielone sąsiedztwo”
- oraz ,,Samowystarczalna dzielnica Błogocka – Mickiewicza / Marklowice / Podgórze. Zielone działania inwestycyjne. Zagospodarowanie przestrzeni publicznej”.
Rozpoczęcie realizacji tych projektów planowane jest na I kwartał 2022 r., a zakończenie – na I kwartał 2024 r.
KKK: Specustawa antysuszowa daje narzędzia do wprowadzania większej ilości terenów zielonych w planach miejscowych, umożliwiając wprowadzanie zieleni w obszary najgęściej zaludnione. Jakie rozwiązania w tym zakresie przewidywane są dla naszego miasta?
Urząd Miejski w Cieszynie: Nie ma obowiązującej ustawy antysuszowej. Od sierpnia 2020 r. jej projekt podlegał konsultacjom społecznym, a obecnie pozostaje na etapie tzw. uzgodnień resortowych (rządowych). Wobec tego nie ma możliwości stosowania narzędzi przewidzianych w projekcie ustawy, nie sposób również wiarygodnie komentować i przewidywać, co stanie się i jakie efekty przyniosą nowe przepisy. Proces legislacyjny jest bardzo długi i dopóki nie ma ostatecznej wersji ustawy, nie można nic w tym zakresie planować czy też przewidywać zakres zastosowania jej zapisów.
Przykładem pokazującym konieczność podchodzenia z dystansem do toczących się lub zapowiadanych prac legislacyjnych jest chociażby reforma przepisów urbanistyczno-budowlanych. Nad tymi przepisami pracował Rząd RP za czasów poprzedniej koalicji rządzącej i przygotowany został projekt kodeksu urbanistyczno-budowlanego wraz z ustawą wprowadzającą. Prace nie zostały sfinalizowane do przeprowadzonych wyborów parlamentarnych w 2015 r. Od roku 2015 prace prowadzone są od nowa, a w roku bieżącym (koniec 2021 r.) poinformowano, że nie będzie reformy, a jedynie zmiany obowiązujących ustaw. Pokazuje to, że nawet bardzo oczekiwane (i zaawansowane pod względem prac legislacyjnych) reformy/zmiany przepisów prawa mogą nie wejść w życie.
* Schemat w MPZP przedstawia docelową typologię terenów zieleni ze wskazaniem numeracji projektowanych przestrzeni. Na stronach 31-36 opisano wytyczne do poszczególnych projektowanych terenów zieleni wraz z inspiracjami oraz umieszczono inspiracje dotyczące kształtowania zieleni w ulicach i na placach: parki miejskie, zieleńce i parki kieszonkowe, ogrody miejskie, zieleń na dachach, wnętrza kwartałów, zieleń w ulicach i na placach.
** mpzp – skrót oznaczający Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (pot. plan miejscowy, MPZP); jest to dokument, który stanowi akt prawa miejscowego przyjmowany w formie uchwały rady gminy, określający przeznaczenie, warunki zagospodarowania i zabudowy terenu, a także rozmieszczenie inwestycji celu publicznego. Składa się z części tekstowej (uchwała) oraz graficznej (załącznik do uchwały).
*** Odpowiedź na 40 pytań i opinii dotyczących klimatu w i ochrony środowiska w Cieszynie , w tym czystego powietrza, przesłanych do Burmistrzyni Miasta Cieszyna przez Stowarzyszenie Klub Kobiet Kreatywnych, a następnie przedstawionych podczas spotkania w dniu 17 lutego w Domu Narodowym z przedstawicielami władz samorządowych.
Szanowne Panie – członkinie Stowarzyszenia Klub Kobiet Kreatywnych
Mam nadzieję, że przedstawione powyższe obszerne informacje w pełni odpowiadają na Wasze pytania, a także przyczynią się do zweryfikowania postawionych wcześniej tez lub opinii. Jeszcze raz pragnę serdecznie podziękować za zaproszenie na spotkanie z cyklu KOBIETY PYTAJĄ 0 MIASTO poświęcone problematyce niskiej emisji i jakości powietrza w Cieszynie. Tego typu spotkania i rozmowy z mieszkankami i mieszkańcami Cieszyna są dla mnie zawsze bardzo cenne i traktuję je jako wspólną troskę o dobrą jakość powietrza i środowiska.
Z poważaniem, Gabriela Staszkiewicz
