KKK w Portugalii. Nie ma demokracji bez udziału kobiet

W Lizbonie członkinie naszego Stowarzyszenia Klub Kobiet Kreatywnych z siedzibą w Cieszynie uczestniczyły w tzw. job shadowingu, formie edukacji dorosłych. Naszym zamiarem było poznanie i obserwowanie metod pracy organizacji kobiecych skupionych w Portugalskiej Platformie na rzecz Praw Kobiet. Jedną z nich była Fundacja Troska o Przyszłość (FCF), której misją jest zachowanie i upowszechnianie dorobku intelektualnego jednej jedynej kobiety – Marii de Lourdes Pintasilgo (1930-2004). Była ona pierwszą (jak dotąd jedyną) kobietą na stanowisku premiera Portugalii w V Rządzie Konstytucyjnym, która już w młodym wieku osiągnęła wielki rozgłos i stała się wybitną przywódczynią kościoła. Zdumiewające było dla nas kultywowanie pamięci dawnej liderki ruchu katolickiego w kraju, w którym po obaleniu dyktatury w 1974 roku  istnieje całkowity rozdział państwa od kościoła.

Maria de Lourdes Pintasilgo  (MLP) od 1961 roku aktywnie uczestniczyła w wydarzeniach i grupach roboczych na poziomie krajowym i międzynarodowym związanych z prawami kobiet. Archiwum historyczne prowadzone przez Fundację Troska o Przyszłość gromadzi dokumentację, która jest dorobkiem Jej życia osobistego i zawodowego. W tym zbiorze znajdują się ważne źródła dla całej współczesnej historii Portugalii i świata, głównie dla okresu od 1950 do 2004 roku.

Idea Fundacji Troska o Przyszłość (FCF) https://fundacaocuidarofuturo.pt/  została wymyślona przez samą Marię de Lourdes Pintasilgo w 2001 roku jako sposób na zmianę społecznego paradygmatu opartego na uzyskaniu zbiorowej świadomości obowiązków i odpowiedzialności w oparciu o wkład kobiet. Fundacja założyło Stowarzyszenie Graal i od 2008 roku posiada ona status użyteczności publicznej.

Problematyka działań Fundacji to:

• jakość życia w jej wymiarze społecznym, środowiskowym, ekonomicznym i kulturowym
• alternatywy dla sekwencji „edukacja – praca – emerytura”
• pogłębianie problematyki „aktywność-praca” i „inżynieria zdrowia”
• wzmocnienie zasad, wartości i mechanizmów społeczeństwa obywatelskiego
• projektowanie nowych modeli „gospodarka-ekologia”
• rozwój studiów nad kobietami i ich procesu emancypacyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem doświadczeń związanych z zarządzaniem politycznym i ekonomii zarządzania.

Fundacja zarządzana jest przez radę dyrektorów i radę wykonawczą, radę nadzorcza, radę powierników, a transparentność działań fundacji nadzorowana jest przez rząd.

Ramy instytucjonalnej działalności Fundacji zapewniają trzy organizacje:

• Centrum Fundacji Portugalskich (CPF) poprzez spotkania statutowe i działalność ogólną oraz udział w tematycznej grupie roboczej „Promocja wiedzy i obywatelstwa” (GTT PCC)
• Stowarzyszenie Graal, które jest założycielem Fundacji Caring for the Future.
• Portugalska Platforma ds. Praw Kobiet (PpDM) poprzez spotkania i partnerstwo w działaniach instytucjonalnych, wybory do Zgromadzenia Ogólnego Europejskiego oraz Lobby Kobiet (EWL), reprezentującego PpDM.

Działalność Fundacji Troska o Przyszłość (FCF) obejmuje:

1. Realizację projektów
2. Partnerstwo z Centrum Dokumentacji Uniwersytetu w Coimbrze
3. Wspieranie dziedzictwa znajdującego się w nieruchomości w Colares/Sintra, zwanej „Alto da Praia”, która obejmuje willę (3 piętra), ogród, basen, grunty rolne i jest miejscem lokalnego zakwaterowania (turystyka).
4. Działalność Centrum Dokumentacji i Publikacji (CDP) www.arquivopintasilgo.pt obejmującego 12 017 jednostek przetworzonych już dokumentów online, z łącznej liczby 54 600 istniejących.

Fundacja zrealizowała następujące projekty:

• „Słuchać teraźniejszości, dbać o przyszłość” w partnerstwie z Portugalską Platformą Praw Kobiet i Sekretarzem Stanu ds. Równości
• „Rozwój i jakość życia”
• „Umiejętność czytania, kobiety i przywództwo”
• „Zdrowie, ze szczególnym naciskiem na zdrowie dzieci”
• „Podejście zrównoważonego rozwoju w opiece nad pacjentem”.

Maria de Lourdes Pintasilgo dowodziła swoim działaniem i wystąpieniami na forum krajowym i międzynarodowym, że kobiety wnoszą (powinny wnosić) do przestrzeni publicznej wartość dodaną, inne troski i inne wizje, co nie oznacza, że mają one mniejszą wartość społeczną. Mówienie własnym głosem przez kobiety jest ważne dla przyjmowania strategii społecznych w przeważająco zmaskulinizowanych kontekstach.

Nie ma demokracji bez udziału kobiet

To hasło wyznaczało MLP kierunki polityki państwa, uznającego, że władza jest po wielu stronach, nie tylko po stronie rządu i że  „polityka należy do wszystkich i każdego dnia”. W centrum procesu tworzenia polityki umieszczała dążenie do zrównoważonej jakości życia. Za priorytet uważała przyspieszenie postępu w kierunku stabilizacji liczby ludności na świecie poprzez zmasowane wysiłki w zakresie zdrowia, edukacji i wykorzystania pomocy rozwojowej. Domagała się uznania ludzi za pierwszy priorytet polityki krajowej i międzynarodowej.

Planowała działania mające na celu podniesienie ubogich, marginalnych i wykluczonych grup do minimalnego minimalnego standardu w ciągu dwóch dekad. Widziała konieczność ustanowienia nowych wzorców produkcji i konsumpcji oraz zachęcanie do nowych stylów życia w kontekście zglobalizowanej gospodarki i szybkiego postępu technologicznego. Obywatelskość rozumiała jako wspieranie nowego poczucia wzajemnej odpowiedzialności, kierującego się troską – nie tylko jako zasadą etyczną, ale także jako podstawa decyzji politycznych na wszystkich szczeblach. Oczekiwała zmiany wzorców zarządzania, na poziomie krajowym i międzynarodowym, aby przezwyciężyć tam impas.

„(…) Wszystkie te doświadczenia wciąż pogłębiają moje przekonanie, że w całym spektrum tych, którzy nie mają nic i tych, którzy mają dużo, solidarność kobiet jest czymś, co musimy budować w bardzo wyraźny sposób. Od tego zależy nasze przetrwanie, więc w jakiś sposób musimy stworzyć inny rodzaj świata i inne rodzaje zasad, mechanizmów, wartości, które podkreślają naszą globalną rzeczywistość i tworzenie bardziej ludzkiego świata dla wszystkich” – tak mówiła i tego domagała się Maria de Lourdes Pintasilgo (In Women of Vision: Sixteen Founders of the International Grail Movemen)

Wysłuchania publiczne (Public Hearings – PH) jako interwencja polityczna kobiet

Fundacja Troska o Przyszłość (FCF) zaangażowana jest w organizację i współuczestnictwo w wysłuchaniach publicznych. Ich celem jest rewitalizacja świadomości obywatelskiej, społecznej i politycznej wokół tego czym może/powinno być uczciwe i sprawiedliwe społeczeństwo, funkcjonujące w oparciu o priorytetowe składniki jakości życia.

Całe planowanie, organizacja i realizacja przesłuchań publicznych (PH) opiera się na idei wykorzystania codziennego życia jako tworzenia poczucia obywatelstwa i wspólnej woli docenienia roli kobiet w społeczeństwie i świecie i wzmocnieniem ich upodmiotowienia. Metoda PH jest doskonałą okazją wysłuchania nie tylko głosu osób włączonych, zaakceptowanych i naśladowanych oraz zbiorowości (np. organizacji pozarządowych, elit i uznanych liderów), ale także głosu wykluczonych i niewidzialnych.

PH to prawdziwe laboratorium obywatelstwa, w którym skutecznie przeżywa się zarówno prawa człowieka, jak i obowiązki obywatelskie. W ich rezultacie oczekuje się zwiększonej mobilizacji społecznej i wskazania rozwiązań problemów w możliwej przyszłości.

Dziękujemy władzom i wykładowczyniom Portugalskiej Platformy na Rzecz Praw Kobiet za trud organizacji naszej wizyty i wynikające z niej korzyści w nabyciu nowych kompetencji i wiedzy o prawach kobiet w Portugalii.  Spotkania i wykłady umożliwiły nam poznanie metod pracy pięciu organizacji będących członkami Portugalskiej Platformy na Rzecz Praw Kobiet, a były to:  Platforma, komisje CIG i CITE, The Soroptimist International i opisana powyżej Foundation Caring For The Future.

Job shadowing realizowany był  w ramach Projektu PO WER „Język angielski szansą na rozwój organizacji kobiecej”, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego.