Zmiana klimatu jest jednym z największych wyzwań, przed jakimi staje nasze pokolenie. Tego, że klimat się ociepla, nie kwestionuje dziś praktycznie nikt – zbyt często negatywne konsekwencje obserwujemy na własnym podwórku. Kto jeszcze pamięta tradycyjne pory roku, ze śnieżnymi i mroźnymi zimami i złotą polską jesienią? Kto nie patrzył z obawą w okno słuchając kolejnych alertów RCB? Coraz częściej informują one o nadchodzących huraganowych wiatrach i możliwych podtopieniach. Cieszyn, podobnie jak inne europejskie miasta, coraz częściej boryka się z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi: długotrwałymi i uciążliwymi falami upałów, szczególnie dokuczliwymi dla mieszkańców centrum pozbawionego dostatecznej ilości zieleni. W miastach i wsiach doświadczamy nawalnych deszczów, których nie jest w stanie odebrać kanalizacja, także huraganowych wiatrów, stanowiących zagrożenie dla życia i mienia.
Pytaniem zasadniczym nie jest wątpliwość CZY mamy problem, ale CO możemy z nim zrobić? Wielu uważa, iż tylko globalni gracze, w tym światowe rządy, mogą podjąć skuteczne działania przeciwdziałające zmianie klimatu, a nasze indywidualne starania są tylko kroplą w morzu potrzeb. Czy aby na pewno? Pamiętajmy, iż największe rewolucje i zmiany często zaczynały się od jednej iskry, która rozpalała kolejne obszary i regiony. Tak może być także w przypadku ochrony klimatu. „Myśl globalnie, działaj lokalnie” to nie tylko puste hasło.
Masz tę moc!
Możesz kształtować własne otoczenie oraz oddziaływać na zachowania i decyzje innych:
• mówiąc głośno o lokalnych konsekwencjach kryzysu klimatycznego pokazujemy władzom lokalnym, regionalnym i krajowym, że problem ten jest dla nas ważny i oczekujemy jego poważnego potraktowania;
• uczestnicząc w lokalnych konsultacjach publicznych i społecznych wpływamy na dalszy rozwój miasta i priorytetowe kierunki jego polityki;
• dokonując świadomych i odpowiedzialnych wyborów konsumenckich skłaniamy przedsiębiorców do dostosowania swojej oferty (zobaczcie, jak w okresie ostatnich lat rozwinął się rynek ekożywności i ekokosmetyków, a także oferta gastronomiczna dla wegetarian i wegan!);
• rezygnując z zakupów i proponując znajomym Facebookowe wymiany używanych ubrań, książek czy dziecięcych zabawek pokazujemy, że nie zawsze nowe znaczy lepsze, a zaoszczędzone pieniądze lepiej przeznaczyć na swoje hobby czy czas spędzony z bliskimi;
• wprowadzając zmiany we własnym życiu i ograniczając swój ślad węglowy nabywamy trwałych nawyków i inspirujemy innych do tego samego. Pamiętajmy, że normy społeczne są jednym z kluczowych czynników kształtujących ludzkie postawy i zachowania. Zmieniajmy je więc!
A to tylko początek. Razem możemy zdziałać jeszcze więcej! Dajmy się zainspirować licznym oddolnym inicjatywom, spośród których kilka – także realizowanych w Cieszynie – przybliżam poniżej.
Dzieci w roli szkolnych energetyków
To jak będzie wyglądała nasza przyszłość, zależy od naszych dzieci. Dlatego uczmy ich proekologicznych postaw wychowując pokolenie, które będzie umiało zadbać o naszą wspólną planetę. Edukacja musi odbywać się poprzez praktykę i zabawę, dzięki czemu dzieci mogą samodzielnie dojść do ważnych dla nich wniosków i rozwiązań. Taka właśnie forma edukacji klimatycznej prowadzona była w ramach projektów „50/50”, realizowanych w cieszyńskich szkołach we współpracy ze Stowarzyszeniem Gmin Polska Sieć „Energie Cités”. Utworzone zostały w nich szkolne zespoły ds. energii, odpowiedzialne za zbadanie sytuacji energetycznej szkoły, m.in. czy temperatura i oświetlenie w klasach są odpowiednie, czy uczniowie i nauczyciele racjonalnie korzystają z energii? W wyniku tych analiz zespoły proponowały i wdrażały energooszczędne rozwiązania oraz organizowały kampanie edukacyjne skierowane do szkolnych kolegów i koleżanek. Zgodnie z metodologią projektu„50/50” połowa zaoszczędzonych w ten sposób środków wraca z budżetu miasta do szkoły, a uczniowie współdecydują, na co je przeznaczyć.
Realizacja projektu udowodniła, że dzieci i młodzież mają mnóstwo dobrych i często nietypowych pomysłów, jak oszczędzać energię, a także konsekwentnie pilnują swoich kolegów i koleżanek, nauczycieli i rodziców, by to robili. Chętnie też dzielą się zdobytą wiedzą z innymi – niektórzy uczniowie przygotowali i zorganizowali nawet własne ekologiczne zajęcia w przedszkolach!
Może warto zrealizować podobny projekt we własnym domu i zaproponować dzieciom, że jeżeli ograniczą zużycie energii, część uzyskanych oszczędności zasili ich kieszonkowe?
[śródtytuł] Młodzieżowy strajk klimatyczny
Greta Thunberg, młoda aktywistka, dwa lata temu samotnie rozpoczęła protest pod szwedzkim parlamentem. Przerodził się on w Młodzieżowy Strajk Klimatyczny – międzynarodowy, oddolny ruch dzieci i młodzieży, protestujących przeciw bierności polityków wobec globalnego ocieplenia. Także w Cieszynie młodzież regularnie manifestuje swoją troskę o środowisko, starając się zwrócić uwagę dorosłych, że od tego w jakim stanie zostawimy im Ziemię, będzie zależało ich przyszłe życie, zarówno prywatne, jak i zawodowe. Wysłuchajmy ich i wesprzyjmy w dążeniach!
Cieszyńska Rada Młodych ds. Zmian Klimatu
Protest jest jedną z form wyrażania swoich potrzeb i postulatów. Inną jest podjęcie aktywnej współpracy z władzami miasta. Cel – dzielenie się z nimi swoimi rekomendacjami dotyczącymi niezbędnych obszarów i kierunków działania w dziedzinie zmian klimatu i adaptacji do tych zmian. Właśnie w tym celu powołana została Cieszyńska Rada Młodych ds. Klimatu, która daje młodym mieszkańcom miasta możliwość zabrania głosu co do ich przyszłości.
Członkowie Rady przygotowują kampanie edukacyjne dla rówieśników, by podnieść ich świadomość energetyczną. Przygotowują też rekomendacje mające pomóc miastu stać się bardziej przyjaznym dla klimatu i odpornym na już obserwowane lokalnie negatywne skutki zmiany klimatu.
Jeżeli masz 18-29 lat, możesz nadal włączyć się w te działania, wystarczy się zarejestrować się pod adresem: http://www.pnec.org.pl/pl/projecteyes/683-zgloszenie-do-rady-mlodych-ds-klimatu-powolanej-przez-urzad-miasta-cieszyn
Ambasadorzy klimatu
Zachęcać do zmiany nawyków i postaw można także dając dobry przykład. Ponad 1 000 mieszkańców Bielska-Białej publicznie zadeklarowało swoje poparcie dla idei ochrony klimatu stając się Ambasadorami Klimatu. Wzięli oni udział w akcji plakatowej, publikując swoje wizerunki wraz z indywidualnymi zobowiązaniami dotyczącymi zmniejszenia zużycia energii i bardziej przemyślanego korzystania z zasobów środowiska lokalnego.
Pierwszymi Ambasadorami Klimatu zostali lokalni decydenci i urzędnicy, za nimi poszli artyści, sportowcy, uczniowie, a wreszcie pozostali mieszkańcy miasta – przedstawiciele różnych środowisk, instytucji i firm oraz rodziny.
Część Ambasadorów Klimatu wyraziła też zgodę na monitorowanie swoich zobowiązań pro środowiskowych – okazało się, że w 2011 r. 22% spośród ponad 1000 osób zaoszczędziło ponad 7,2 mln kWh energii (czyli ok. 3 mln zł) oraz prawie 4 mln kg CO2!
Rywalizacja z korzyścią dla środowiska i klimatu
Coraz większym zainteresowaniem mieszkańców cieszą się ekologiczne gry miejskie, które łączą edukację z dobrą zabawą. Całe rodziny włączają się w rywalizację, odpowiadając na pytania dotyczące energii i klimatu w mieście oraz realizując kolejne zadania – tematyczne i sportowe. Organizacje ekologiczne i władze lokalne, którym na sercu leżą problemy ochrony klimatu, coraz chętniej sięgają po metodę „grywalizacji” („gamifikacji”).
Przykłady można mnożyć. W ramach projektu „Energy neighbourhood” grupy gospodarstw domowych rywalizowały w oszczędzaniu energii podejmując wyzwanie zmniejszenia jej zużycia aż o 9% w okresie zaledwie czterech miesięcy. W ramach projektu Save@Work w podobną rywalizację włączyli się pracownicy różnego rodzaju instytucji – nagrody przyznawano tym budynkom, które uzyskały najwyższe oszczędności, tym, dla których opracowano najlepsze plany działania oraz tym, w których zorganizowano najlepsze kampanie.
Gdy nadarzy się okazja, przyjmij zaproszenie do wspólnej ekologicznej zabawy! Albo jeszcze lepiej, zaproponuj sąsiadom i przyjaciołom własne wyzwanie. Możesz też je opublikować na swoim Facebooku, dając dobry przykład Twoim znajomym.
