W listopadzie 2024 roku dziesięć członkiń Stowarzyszenia Klubu Kobiet Kreatywnych uczestniczyło w job shadowingu w Hiszpanii, w rejonie autonomicznej Wspólnoty Walenckiej. W ramach projektu pt. Jak oszczędzać wodę w dobie kryzysu klimatycznego – wykorzystanie hiszpańskich doświadczeń w edukacji ekologicznej osób dorosłych oraz dzięki wsparciu kobiecych organizacji przyjmujących odwiedziłyśmy miasta Elda, Alikante i Walencję. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach programu Erasmus+ pozwolił nam, niezawodowej kadrze edukacji dorosłych, na wymianę doświadczeń i poznanie innowacyjnych metod edukacji ekologicznej.
Edukacja przez storytelling *
Podczas wyjazdu brałyśmy udział w spotkaniach poświęconych wodzie w kontekście kryzysu klimatycznego, widocznego w tym roku zarówno w postaci suszy, jak i nagłych powodzi, które nawiedziły wiele europejskich krajów, w tym Polskę i Hiszpanię. Dyskutowałyśmy o problemach kryzysu wodnego z perspektywy kobiet, wykorzystując metodę storytellingu.
Spotkania z przedstawicielkami lokalnych organizacji i instytucji były nacechowane emocjonalnymi narracjami, angażującymi wyobraźnię i wiedzę, co jest kluczowe w skutecznym przekazie edukacyjnym. Szczególnie poruszające były relacje o doświadczeniach związanych z ostatnią tragiczną w skutkach powodzią wywołaną nieznanym dotąd zjawiskiem atmosferycznym DANA. Te opowieści pomogły nam lepiej zrozumieć skutki zmian klimatycznych i konieczność edukacji w tym zakresie.
Tę edukacyjną metodę planujemy wykorzystać w Polsce podczas lokalnych spotkań w instytucjach kultury zamieszkiwanego przez nas rejonu Śląska Cieszyńskiego, z czego relacje zamieścimy w naszych mediach.
Edukacja ekologiczna w praktyce
Podczas wyjazdu odwiedziłyśmy kluczowe miejsca pokazujące, jak Hiszpania radzi sobie z kryzysem wodnym. W Torrevieja zwiedziłyśmy jeden z największych zakładów odsalania wody morskiej, wykorzystujący technologię odwróconej osmozy. Zakład ten jest odpowiedzią na kryzys wodny i potrzebę pozyskiwania wody słodkiej z wody morskiej, a jego działania edukacyjne podkreślają znaczenie oszczędzania wody.
Dzięki współpracy z organizacją goszczącą w placówce edukacyjnej dla społeczności romskiej w Eldzie zapoznałyśmy się z metodami edukacji ekologicznej w regionach dotkniętych niedoborem zasobów wodnych. Kolejnym punktem programu był spacer edukacyjny z pracownikami Muzeum Wody w Alicante, które to kultywuje historyczne dziedzictwo zarządzania zasobami wodnymi i promuje świadomość ekologiczną.
Lekcje z natury
Wizyta w Parku Naturalnym Albufera ukazała skutki zmian klimatycznych. Ten ogromny obszar, jeden z najważniejszych terenów podmokłych w Hiszpanii, ucierpiał znacząco podczas ostatniej powodzi. Zniszczenia dotknęły otaczające pola ryżowe, które są istotnym elementem gospodarki regionu. Uprawy dostarczają wysokogatunkowego ryżu, stanowiącego m.in. bazę dla regionalnego dania paella.
Kobiety w centrum działań
Spotkanie z feministycznym stowarzyszeniem E-Women z Altei , EUTEKA oraz przedstawicielkami placówki edukacyjnej w Elda pokazało, jak technologia może wspierać edukację kobiet w zakresie ostrzegania przed katastrofami klimatycznymi, co jest kluczowe dla ochrony życia podczas powodzi. Miałyśmy również okazję spotkać kobiety dzielące się doświadczeniami związanymi z dramatycznymi opadami deszczu i powodziami w okolicach Walencji.
W Walencji obserwowałyśmy funkcjonowanie Trybunału Wodnego – instytucji od ponad tysiąca lat rozstrzygającej kwestie zarządzania zasobami wodnymi służącymi nawadnianiu terenów rolnych.
Udział w tej bogatej w praktyczne doświadczenia mobilności pozwolił nam nie tylko zdobyć nową wiedzę i umiejętności, ale także docenić rolę kobiet w edukacji ekologicznej i przeciwdziałaniu skutkom kryzysu klimatycznego.
Edukacja w sieci
Doświadczenia z tych spotkań dokumentujemy za pomocą narzędzi cyfrowych, tworząc filmy publikowane na naszych kanałach: TikTok, Instagram, Facebook, strona główna i portal. W ten sposób budujemy cykl materiałów edukacyjnych, których przesłaniem jest uświadamianie, czym jest kryzys wodny w Polsce i Hiszpanii oraz jak możemy mu zapobiegać. Materiały te dostępne są dla szerokiego grona odbiorców, co zwiększa ich oddziaływanie.
@kreatywnecieszyn Filmik wykonała dla Was : @renataowczarzy900 #spain #Torrevieja #desalinationplant #oszczedzaniewody #erasmusplus #edukacjadorosłych #klubkobietkreatywnychcieszyn
Osobiste opinie i wrażenia uczestniczek job shadowing – zadania i nabyte umiejętności
Beata D., inżynier ochrony środowiska, specjalistka ds. edukacji ekologicznej w zakresie zarządzania odpadami i promowania zrównoważonych praktyk: Opowieści i doświadczenia kobiet będących w sytuacji kryzysu z powodu następstw zmian klimatycznych stanowią dowód na konieczność prowadzenia działań na rzecz ochrony klimatu. Spotkanie z organizacją E-Mujeres, jak również rozmowy ze spotkanymi osobami nauczyły mnie, że storytelling to doskonała forma przekazania wartościowych treści. Udział w mobilności w rejonie, który ucierpiał w wyniku powodzi, przekonuje mnie, że zmiany klimatyczne są tematem, który należy rozważać zarówno na polu międzynarodowym, jak i lokalnym.
W kontekście mojej pracy zawodowej związanej z ochroną środowiska zauważam konieczność zintensyfikowania działań w zakresie edukacji mieszkańców w mojej gminie. Działania te powinny mieć formę prelekcji z wykorzystaniem storytellingu, ale również formę materiału drukowanego w postaci broszur czy ulotek. Dzięki mobilności pogłębiłam umiejętności interpersonalne z uczestniczkami wyjazdu oraz społecznością walencką. Wszystkie spotkania prowadzone były w języku angielskim, co stanowiło trening moich umiejętności językowych.
Renata, mgr inż. ochrony środowiska, edukatorka ekologiczna, skoncentrowana na zasadach 4R oraz idei „Refashion for Good”: Na spotkaniu z przedstawicielkami stowarzyszenia E-Mujeres, EUTEKA oraz kadrą pedagogiczną społeczności romskiej w Elda, mogłam obserwować metody przeciwdziałania wykluczeniu informatycznemu, finansowemu czy zawodowemu dziewcząt i kobiet. O tym, że jest to umiejętność „na wagę życia”, przekonały się niektóre kobiety w czasie powodzi DANA, która nawiedziła Wspólnotę Walencką w 29 października br., tuż przed naszą mobilnością. Ponieważ moja gmina również doświadczyła powodzi we wrześniu br., storytelling z przedstawicielkami organizacji goszczącej był niezwykle pouczający. Mogłam wymieniać się doświadczeniami z na temat skutków kataklizmów (suszy i powodzi), a jednocześnie przedyskutować najlepsze metody edukowania dorosłych w zakresie gospodarki wodnej.
Udział w mobilności był dla mnie niezwykłą okazją do zobaczenia z bliska spraw związanych z hiszpańskim podejściem do ochrony środowiska. Kraj, w którym osiągnięto 45% retencji, ma wiele ciekawych rozwiązań w zakresie ochrony zasobów wodnych. Technologia odsalania wody w zakładzie w Torrevieja nie jest mi obca, ale zobaczenie na własne oczy membran dynamicznych, było dla mnie osobistym przeżyciem. Pozyskiwanie wody słodkiej tą metodą jest najdroższym rozwiązaniem, ale pewnym i niezależnym od warunków klimatycznych. Dowiedziałam się, jak ważnym aspektem jest oczyszczanie ścieków i ponowne wykorzystanie uzyskanej wody w obiegu zamkniętym. W tym zakresie Wspólnota Walencka wiedzie prym w Europie, w Polsce ta kwestia jest w stadium rozważania. Odwiedzenie zakładu w Torrevieja, było szczególne. Kiedy w 1982 roku napisałam pracę magisterską o zastosowaniu membran dynamicznych w procesie odwróconej osmozy do odsalania wody morskiej (wtedy metoda pilotażowa w USA, produkcja 2,5 m3/d wody), nie przypuszczałam, że kiedykolwiek zobaczę największy zakład, który jest jednym z dostawców słodkiej wody dla mieszkańców, rolnictwa i przemysłu w prowincji Alicante. Dzięki projektowi i Erasmus + miałam możliwość uczestniczyć w niezwykłej mobilności, poznać fascynujących ludzi, odwiedzić niezwykłe miejsca, dowiedzieć się tylu ciekawych historii, za co serdecznie dziękuję. Mam teraz możliwość przekazać zdobytą wiedzę na różnych płaszczyznach w społeczności lokalnej.
Anna, mgr żywienia człowieka, specjalistka ds. edukacji żywieniowej;propagatorka zdrowej diety wobec zmian klimatu: Podobała mi się metoda storytelingu — opowieści i wymiany poglądów o wyzwaniach ekologicznych, o doświadczeniach mieszkańców w okresie suszy i powodzi, o tym jak ich dotyka kryzys klimatyczny. W Hiszpanii niewystarczający okazał się system powiadamiania o zagrożeniach. To mnie przekonuje, że podstawowe umiejętności cyfrowe są niezbędne, dzięki nim mamy dostęp do informacji, a to jak cennych, pokazała tragiczna powódź. Przed wyjazdem miałyśmy obawy, jak poważną sytuację zastaniemy w miejscach naszego pobytu. W mediach utożsamiano sytuację w regionie Walencja także z miastem-stolicą regionu.
Jako popularyzatorka zdrowej diety interesowałam się nawykami żywieniowymi mieszkańców. Dostrzegłam, że spożycie węglowodanów jest tam dość wysokie, a to sprzyja zachwianiu bilansu energetycznego. Wizyta w Mercado Central (targowisku z setkami stoisk w zabytkowej przepięknej hali) była zachwycająca dla mnie – żywieniowca. Doskonaliłam swoje umiejętności językowe, nie tylko w zakresie j. angielskiego, ale też j. hiszpańskiego, którego naukę już rozpoczęłam. Udział w projekcie był bardzo kształcący i inspirujący! Ta wiedza przyda mi się w rozwoju osobistym.
Małgorzata, mgr chemii, edukatorka klimatyczna; propaguje potrzebę wdrażania technologii opartych o odnawialne źródła energii (obywatelstwo energetyczne): Nauczyłam się metodą storytellingu nauczać o kryzysie klimatycznym, o gospodarce wodnej, przedsięwzięciach gospodarczych, budowaniu postaw obywatelskich. Jestem nauczycielem chemii, edukatorem osób dorosłych i są mi bliskie wszystkie zagadnienia związane z klimatem, środowiskiem, gospodarką zasobami, zagrożeniami oraz sposobami im przeciwdziałania. Nauczyłam się jak w Hiszpanii gospodaruje się zarówno wodą, jak i solą, której hałdy są nieodłącznym elementem krajobrazu okolic Alikante. Dzięki współpracy międzynarodowej mogłam poznać środowisko edukatorek w placówce dla społeczności romskiej w Elda, jak i w stowarzyszeniu E-Mujeres i EUTEKA, które podejmują działania w celu podniesienia świadomości społecznej, ekologicznej, cyfrowej młodzieży oraz kobiet.
Program realizowany był w języku angielskim, co umożliwiło mi poprawę komunikowania. Wzrosły moje umiejętności organizacyjne w załatwianiu przelotów, zamawianiu apartamentów, planowaniu wydatków i ich bieżącej kontroli, planowaniu poruszania się środkami komunikacji publicznej. Poprawiły się też moje umiejętności cyfrowe np. w wyszukiwaniu lokalizacji, sprawdzaniu komunikatów pogodowych, korzystaniu z walenckiej aplikacji 112 informującej o zagrożeniach. Pokonywanie tych barier zwiększyło moją pewność siebie, pozwoliło mi poczuć się bezpiecznie w pięknym kraju, jakim jest Hiszpania i poczuć się obywatelem UE.
Roma, mgr pedagogiki, doradczyni kariery – edukatorka cyfrowa; rozwija cyfrowe formy edukacji z naciskiem na ekologię online: Dzięki mobilności zetknęłam się z wyjątkowością autonomii Wspólnoty Walenckiej. Zafascynował mnie jej odmienny język, który częściowo rozumiałam dzięki podobieństwom do francuskiego (panowanie Burbonów). Korzystałam każdego dnia z aplikacji 112 w języku walenckim, gdzie dostepne były bieżące komunikaty o zagrożeniach wywołanych powodzią. Było to istotne dla naszej grupy, bo media nie przekazywały pełnego obrazu skutków powodzi. W skutek chaosu informacyjnego doświadczyłyśmy problemów z dotarciem na lotnisko komunikacją (kursowały tylko drogie taksówki). Nie jeździły też pociągi więc dojazd z Eldy do Walencji okazał się skomplikowany.
Zachwyciła mnie dostępność publicznych przestrzeni, co rusz można odpocząć na bezpłatnych siedziskach w parkach, na skwerach czy na ulicach handlowych. Siedziska są zwykle ustawione w sposób, który sprzyja wzajemnej komunikacji i budowaniu wspólnoty. Alikante to miasto obfitujące w takie miejsca, pełne zieleni, dbałości o czystość i estetykę. Podpatrzone rozwiązania powinny inspirować włodarzy naszych miast do podobnych rozwiązań. Udział w programie Erasmus+ zmienia moje życie i daje impuls do dalszej pracy w moim stowarzyszeniu. Dzięki niemu 4 lata temu rozpoczęłam naukę języka angielskiego, który wcześniej był dla mnie nieznany. Jestem niezmiernie wdzięczna za wszystkie korzyści, które staram się w pełni wykorzystywać w pracy na rzecz lokalnej społeczności.
Beata H., mgr inż. ochrony środowiska i energetyki, ekspertka od eko innowacji; edukuje w zakresie zarządzania gospodarką wodną i zrównoważonego środowiska: Mobilność przypadła na tydzień po ogromnych powodziach, co paradoksalnie uwypuklił ironię losu – planowałam uczyć się o radzeniu sobie z suszą, a zetknęłam się z zupełnie odwrotnymi wyzwaniami. Zafascynowało mnie zaangażowanie pracowników Muzeum Wody w Alicante, którzy z prawdziwym szacunkiem i pasją opowiadali o wodzie oraz znaczeniu swojej pracy. Było to dla mnie poruszające i inspirujące – czegoś takiego w naszej branży w Polsce jeszcze nie doświadczyłam. Podobne zaangażowanie chciałabym widzieć wśród naszych pracowników, co być może uda się osiągnąć dzięki wprowadzeniu elementów storytellingu do edukacji. Zaintrygowało mnie, że w Trybunale Wodnym w Walencji, tej 1000-letniej instytucji sądowniczej, zasiadają wyłącznie mężczyźni, a jednocześnie na placu obok znajduje się fontanna symbolizująca zarządzanie wodą przez kobiety. To humorystyczny kontrast, który doskonale oddaje złożoność tematyki gospodarki wodnej.
Wizyta w zakładzie odsalania wody w Torrevieja przypomniała mi, że takie technologie są niezwykle kosztowne i wymagają wysokich nakładów. W Polsce nie dopłaca się do systemów uzdatniania wody na taką skalę jak w Hiszpanii, co rodzi pytania o adaptację takich rozwiązań do naszych warunków. Dodatkowo, podczas wizyt w Hiszpanii, mogłam doskonalić swój język angielski. Rozmowy z przewodnikami, pracownikami muzeów czy lokalnymi edukatorami dały mi szansę na praktyczne zastosowanie umiejętności komunikacyjnych.
Danuta, mgr, specjalistka ds. edukacji medialnej, promotorka edukacji przez całe życie; motywuje do współpracy społeczeństwa z ekspertami w celu adaptacji gospodarki wodnej do zmian klimatu: Dzięki mobilności nauczyłam się wielu rzeczy, które na pewno przydadzą się w mojej pracy w PR i CSR. Poznałam nowoczesne technologie, takie jak odsalanie wody, i dowiedziałam się, jak różne regiony zarządzają zasobami wodnymi.
Przekonałam się, jak kluczowa jest edukacja społeczna, aby mieszkańcy byli świadomi zagrożeń związanych z wodą i potrafili lepiej zarządzać jej zasobami, szczególnie w obliczu zmieniającego się klimatu. Na pewno wykorzystam tę wiedzę, aby lepiej przygotować projekty CSR, które będą promować odpowiedzialne gospodarowanie wodą w naszej społeczności.
Bożena, mgr finansów i rachunkowości, popularyzatorka proekologicznych nawyków w gospodarstwach domowych: Miałam okazję zobaczyć na własne oczy, jak zaawansowane technologie, takie jak odsalanie wody morskiej w Torrevieja, pozwalają pozyskiwać wodę pitną z wody morskiej, co stanowi aż 40% źródła wody w tym regionie. Poznałam również metodę edukacji dorosłych, szczególnie kobiet, które są dotknięte wykluczeniem cyfrowym. Spotkanie z organizacją goszczącą, która edukuje społeczność romską, uświadomiło mi, jak wielką rolę odgrywa edukacja w przeciwdziałaniu marginalizacji społecznej, a także jak ważne jest dostosowanie działań do realnych potrzeb społecznych. Wizyta w Muzeum Wody w Alikante przybliżyła mi historię technik wodnych i pokazała, jak przez wieki rozwijały się systemy zarządzania wodą, które miały kluczowe znaczenie dla rozwoju cywilizacji. Udział w Trybunale Wodnym w Walencji pozwolił mi zrozumieć, jak przez ponad tysiąc lat rozwiązywane są problemy związane z dostępem do wody i jej sprawiedliwym podziałem. Chciałabym teraz dzielić się tą wiedzą, popularyzując ją w formie storytellingu, prezentacji czy warsztatów.
Halina, mgr rachunkowości, ekspertka ds. kosztów zużycia wody; edukuje na temat kosztów gospodarki wodnej i ekonomii pracy kobiet: Udział w mobilności uświadomił mi, że należy racjonalnie gospodarować wodą, gdyż byłam świadkiem skutków powodzi wywołanej zmianami klimatu. Zapoznałam się ze statystykami związanymi z zapotrzebowaniem na nią przez ludność, rolnictwo, przemysł, kosztami odsalania wody morskiej oraz metodami oszczędzania wody. Zapoznałam się z problemem wykluczenia cyfrowego kobiet. Mogłam zaznajomić się ze wspaniałą kulturą hiszpańską oraz wpływem jaki na nią miała kultura arabska i romska. Osłuchałam się z językiem angielskim. Wzbogaciłam moje słownictwo. Nauczyłam się korzystać z aplikacji tłumaczącej języki różnych sytuacjach życiowych oraz z aplikacji nawigacyjnej w mapach Google. Udział w mobilności w programie Erasmus + zmobilizował mnie do jeszcze większej nauki języka angielskiego.
Justyna – mgr anglistyki, specjalistka ds. komunikacji, propagatorka technologii cyfrowych: Szczególnie ważny dla mnie, jako dla nauczycielki języka angielskiego, był intensywny kontakt z językiem angielskim w codziennych sytuacjach, co pozwoliło mi znacząco poprawić umiejętności językowe, zwłaszcza w zakresie słownictwa związanego z tematyką ochrony środowiska, edukacji i kultury. Nie mniej ważna była współpraca z innymi uczestniczkami programu, która pozwoliła mi doskonalić umiejętności pracy zespołowej. Pokazała ona również, jak ważne jest komunikowanie się w sposób jasny, otwarty oraz wolny od uprzedzeń. Jestem przekonana, że to doświadczenie będzie miało długotrwały wpływ na moją pracę nauczycielską. Udział w mobilności znacznie wpłynął na moją pewność siebie i zdolność do adaptacji w nowych sytuacjach. Ponadto odkryłam głęboką fascynację Hiszpanią, jej językiem, kulturą i społecznością. Najcenniejsze jest jednak doświadczenie zawodowe, które dało mi przysłowiowego „kopa”. Pokazało, że w przypadku nauczania języka obcego ważna jest nieszablonowość i innowacyjność. Upewniłam się w tym, że jako nauczycielka mam obowiązek kształtować postawy proekologiczne, co w obecnym świecie jest niezwykle ważne. Ochrona środowiska, dbanie o zasoby wodne, kontakt z kobiecymi organizacjami to jednak nie wszystko.
* Storytelling w edukacji ekologicznej dorosłych to połączenie, które może znacząco zwiększyć efektywność przekazywania wiedzy i motywacji do działania. Oto kilka sposobów, jak można zastosować storytelling w tym kontekście:
- Osobiste historie i doświadczenia: Podzielanie prawdziwych, osobistych historii dotyczących doświadczeń związanych z ochroną środowiska może inspirować innych do podejmowania działań. Przykłady mogą obejmować historie o tym, jak zmiany w stylu życia wpłynęły na redukcję odpadów lub jak społeczność zjednoczyła się, aby oczyścić lokalny park.
- Narracje o zmianach klimatycznych: Opowiadanie historii o tym, jak zmiany klimatyczne wpływają na różne części świata, może pomóc w zrozumieniu globalnych konsekwencji lokalnych działań. Takie historie mogą uwrażliwić dorosłych na konieczność podejmowania działań na rzecz środowiska.
- Case studies: Wykorzystanie studiów przypadków, które przedstawiają sukcesy i wyzwania projektów ekologicznych, może dostarczyć praktycznych wskazówek i inspiracji. Pokazanie, jak inne osoby i społeczności pokonały przeszkody i osiągnęły swoje cele ekologiczne, może być bardzo motywujące.
- Fikcyjne historie: Tworzenie fikcyjnych opowieści, które ilustrują konsekwencje działań proekologicznych lub ich braku, może pomóc w zrozumieniu abstrakcyjnych koncepcji. Na przykład, można stworzyć opowieść o przyszłości, w której ludzie nie zadbali o środowisko, kontrastując ją z przyszłością, w której podjęto odpowiednie działania.
- Narracje medialne: Filmy dokumentalne, podcasty i artykuły, które przedstawiają historie ludzi walczących o środowisko, mogą być potężnym narzędziem edukacyjnym. Tego rodzaju media mogą być łatwo dostępne i szeroko udostępniane, co zwiększa ich wpływ.
- Dzięki storytellingowi, edukacja ekologiczna staje się bardziej angażująca i przystępna. Historie mają moc nie tylko informowania, ale również inspirowania i motywowania do działania.
Ten artykuł został napisany przez autorkę w ramach wolontariatu poprzez udział w projekcie Stowarzyszenia KKK pt. Jak oszczędzać wodę w dobie kryzysu klimatycznego – wykorzystanie hiszpańskich doświadczeń w edukacji ekologicznej osób dorosłych, dofinansowanego przez Unię Europejską w programie Erasmus+. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autorki i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Komisji Europejskiej oraz Narodowej Agencji Programu Erasmus+, które nie ponoszą odpowiedzialności za jego zawartość merytoryczną.
